Koppelkansen in de IJsselvallei

‘We zoeken naar koppelkansen tussen oplossingsgerichte initiatieven en grote maatschappelijke opgaven.’

Aan de flank van de Veluwe wordt met het ambitieuze Masterplan IJsselvallei een aantal belangrijke regionale en landelijke maatschappelijke opgaven – zoals klimaatadaptatie, landbouwtransitie en cultuurtoerisme en leefbaarheid – op integrale en unieke wijze aangepakt. Doel is deze initiatieven te koppelen waardoor een combinatie van draagvlak én daadkracht voor de daadwerkelijke uitvoering én aanpak ontstaat. Projectleider Yvette van Wichen geeft uitleg.

“De drie grote opgaven in het gebied willen we aanpakken door bestaande initiatieven – die al oplossingen bieden voor de problematiek – hier slim aan te verbinden, zowel binnen de regio als over de thema’s heen. Daarbij proberen we antwoord te krijgen op belangrijke vragen als:  Hoe moeten we klimaatadaptatie, het aanpassen aan de grotere extremen in het weerbeeld, vormgeven in het landschap van de IJsselvallei? Of hoe kunnen we agrariërs in de IJsselvallei helpen om tot nieuwe vormen van meer natuurinclusieve landbouw te komen met een stevig verdienmodel? En hoe kunnen we specifieke vormen van recreatie en toerisme ontwikkelen die enerzijds de recreatieve druk op de Veluwe verminderen en anderzijds de eigenheid van de IJsselvallei benadrukken? In de zogenoemde werkateliers – waarbij we in gesprek gaan met betrokkenen en mogelijke uitvoerders van het plan – zijn deze grote maatschappelijke opgaven intensief met elkaar besproken en gekeken naar mogelijke oplossingsrichtingen. Hierbij zijn we samen op zoek gegaan naar koppelkansen en onvermoede verbanden in de IJsselvallei.”

Hoe uniek is dit project?

“Dat binnen dit project veel thema’s, ofwel maatschappelijke dilemma’s, bij elkaar komen. Er wordt dus niet meer gekeken naar slechts één onderwerp. En dat is uniek. Deze projectvorm biedt een grote kans om meerdere vraagstukken te beantwoorden. We gaan een groot gebied klaarstomen voor de toekomst en de uitdaging is om dit goed te doen. Alle opgaven moeten aan bestaande initiatieven gekoppeld worden en dat is een behoorlijke klus.”

Waar ligt de uitdaging?

“Als je kijkt naar één van de opgaven, de landbouwtransitie naar korte ketens, dan zie ik dat boeren veel op hun bordje krijgen. Diegenen die hun bedrijf willen aanpassen, moeten het totaal anders gaan doen: minstens de helft van het bedrijf verandert. En dat is niet niets. Ze kunnen bijvoorbeeld kiezen voor een vorm van recreatie waarbij zij de oogst direct verkopen aan recreanten of omwonenden. Of het vernatten van een aantal percelen waarmee zij meehelpen de droogte op de Veluwe aan te pakken. Het mooie van dit plan is dat zij de ruimte krijgen om hiernaar te kijken. Met behulp van bijvoorbeeld boeren dit al oppakken. Ze kunnen samen kijken naar wat de verdienmodellen zijn, het grootste euvel. We weten deze niet altijd calculeerbaar of één op één toepasbaar zijn op andere bedrijven en hopen dat gemeenten hierbij zullen adviseren. De kracht van het masterplan IJsselvallei is dat we boerenbedrijven – die antwoord geven op de opgaven – anderen laten inspireren. Geheel vrijblijvend overigens. Dat is kracht van het masterplan.”

Wat is het tijdsbestek?

“Sommige opgaven kunnen op kortere termijn worden gerealiseerd, zoals het vormgeven van korte ketens of het vasthouden van co2. Maar bepaalde aspecten binnen het plan, zoals agoforstery, ofwel het aanleggen van voedselbossen waarmee droogte in het gebied wordt aangepakt, kost ongeveer vijftien jaar tijd. Je oogst niet binnen vijf jaar, maar je moet nu wel het zaadje gaan planten. We moeten ambtelijk medewerkers dus goed over de diverse aspecten binnen het plan informeren. Wij blijven weliswaar bestuurlijke begeleiding houden, zodat de draagkracht en aandacht blijft, maar uiteindelijk moeten de gemeenten samen met onder andere boeren, toeristische bedrijven en het Waterschap de kar gaan trekken.

Kan dit plan al uitgevoerd worden?

“Het makkelijkste werk is nu gedaan, het vormgeven van het plan. De belangrijkste vervolgstap is het motiveren van de IJsselvalleigemeenten om met ons raamwerk aan de slag te gaan. Als dat lukt, hopen we dat het masterplan zich als een olievlek zal gaan verspreidenOp dit moment ligt er een conceptplan klaar, waarin de resultaten van de werkateliers van afgelopen zomer zijn opgenomen. Dit zijn 12 hoofdprojecten inclusief net benoemde trekkers die aan de slag gaan om invulling te gaan geven hier aan (het rapport is hier terug te lezen). Op 27 november wordt het Masterplan in de VeluweAlliante besproken.”